این مطلب روایت سفر رشد برند فرش محمودی و گفت‌وگویی با همبنیانگذار و مدیرعامل آن، حمید محمودی است.
فرش محمودی یکی از بزرگترین و خلاق‌ترین تولیدکنندگان فرش دستبافت ایرانی بوده، که در ۵ سال اخیر زمینه انگیزه و اشتغال‌زایی بسیاری از بافندگان کرمان را فراهم آورده است. در این گفت‌وگو، از جلوه نوآوری برند محمودی تا مسیر رشد و نحوه کارآفرینی‌اش، با حمید محمودی صحبت می‌کنیم.
فرش محمودی؛ میراثی از کرمان
بازار تولید فرش به‌خصوص در سال‌های گذشته دچار رکود بوده است؛ چرا که بافندگان تمایلی به ادامه شغل‌های خانوادگی و موروثی خود نداشته‌اند؛ کاری که درحقیقت جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود.
فرش محمودی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فرش دستبافت ایرانی بوده که قدمتی ۳۴ ساله دارد. این برند کرمانی به‌طور رسمی با هدف تولید و صادرات فرش ایرانی و اشتغال‌زایی برای بافنده‌های فرش دستبافت، از سال ۱۳۹۵ شروع به‌کار کرده است.
ویژگی‌های فرش محمودی
- طراحی خاص و متفاوت فرش ایرانی مناسب با سلیقه نسل جدید
- استفاده از رنگ‌هایی نظیر زرد، نارنجی و آبی، رنگ‌هایی که به‌صورت پیش‌فرض در فرش ایرانی متداول نبوده و کم استفاده می‌شدند.
- به‌کار گیری سلیقه و سبک زندگی نسل جدید در طرح فرش‌ها
- همگام‌سازی تولیدات با مد روز
- به‌نمایش گذاشتن فرآیند سخت و پرزحمت بافت فرش در انظار از جنبه گردشگری
- به‌کارگیری بافندگان بومی و محلی و اشتغال‌زایی برای آن‌ها
- ترکیب موتیف انواع فرش‌های ایرانی
- حفظ کیفیت و اصالت قالی ایرانی
- تبلیغ و معرفی اصالت و کیفیت فرش دستبافت ایرانی به نقاط مختلف دنیا
- توجه به صادرات
حمید محمودی، همبنیانگذار و مدیرعامل فرش محمودی
مجموعه محمودی از قدیم کسب‌وکاری خانوادگی بوده اما از سال ۹۹ مدیریت مجموعه برعهده حمید محمودی گذاشته شد.
حمید محمودی همبنیانگذار و مدیرعامل فرش محمودی، با ایده‌پردازی و طراحی‌های نو در فرش، مناسب با سلیقه نسل جدید و حفظ اصالت و کیفیت فرش ایرانی، مسیری تازه و ساختارشکنانه در تولیدات فرش دستبافت آغاز کرد و درحال‌حاضر یکی از نوآوران و صادرکنندگان فرش اصیل ایرانی به کشورهای دیگر به‌شمار می‌رود.
نوآوری فرش محمودی در طرح و نقش فرش ایرانی
شهرت و محبوبیت فرش محمودی از دو چیز آغاز شد:
- نقش‌ونگار متفاوت و مناسب با سلیقه نسل جدید
- روش نوین مدیریت حمید محمودی
زمانی که بازار فرش به رکود اقتصادی نشسته بود، حمید محمودی با طراحی و استفاده از رنگ‌های متفاوت در فرش ایرانی، نگاه خریداران و تصور آن‌ها از فرش ایرانی را تغییر داد.
«نمایشگاهی در سال ۱۳۹۵ در تهران برگزار شد و خاطرم هست در آن زمان وضعیت بازار فرش اصلا مناسب نبود. از آن نقطه، ما شروع به طراحی نقش‌ونگار جدید کردیم. رکود بازار ما را به سمت تهیه نرم‌افزار طراحی فرش سوق داد و از آنجا به بعد توانستیم نقشهای جدیدی را به فرش‌ها اضافه کنیم که موجب تمایز مجموعه ما شد.
ما از لحاظ طراحی، انتخاب رنگ و تولید، یک سیستم کاملاً متفاوت با سایر فروشندگان فرش در استان کرمان و حتی می‌توان گفت در ایران داریم.
پس از این تغییر رویکرد، با راه‌اندازی مجموعه‌ای که اکنون حدود یک سال و نیم است در سیرجان فعالیت می‌کند، این تفاوت بیشتر توسعه یافته است. به‌طوری که اکنون در زمینه رنگرزی و برای انتخاب نوع مواد اولیه، روش اختصاصی خود را داریم. همچنین تیمی را برای انجام طراحی انتخاب کرده‌ایم.
ما یک چک‌لیست داریم از نزدیک‌به ۱۵۰ مرحله که، باید انجام شود تا یک فرش دستبافت باکیفیت تولید گردد. خریداران فرش معمولاً از کل این مراحل، تنها به دو یا سه مورد آگاه هستند و عمده کارهایی که برای تولید یک فرش دستبافت مرغوب لازم است، هرگز دیده نمی‌شود.
ما این مراحل را در مجموعه‌مان به‌صورت همزمان برای بالا بردن کیفیت و به‌عنوان یک جاذبه گردشگری راه‌اندازی کرده‌ایم. به‌طوری که اگر شخصی تمایل داشته باشد، می‌تواند تمام شیوه‌های تولید را در شهرک صنعتی ۲ سیرجان مشاهده کند.»
رسالت فرش محمودی، کارآفرینی برای بافنده‌های ایرانی
حمید محمودی مهم‌ترین دلیل موفقیت برند محمودی را اشتغال‌زایی برای بافنده‌ها دانست. او به این مهم اشاره کرد که به‌دلیل دستمزد بسیار پایین، بافنده‌ها انگیزه‌ای برای ادامه هنر خانوادگی خود نداشتند؛ از این‌رو تولید فرش دستبافت ایرانی پایین آمد.
برگشت سرمایه تولیدات فرش دستبافت و سود حاصل از آن، در مقایسه با زحمت و هزینه‌ای که می‌برد، در نگاه اول منطقی به‌نظر نمی‌آید. اما فرش محمودی رسالت خود را کارآفرینی برای بافنده‌های ایرانی، مخصوصا بافنده‌های کرمان، بقا و رشد تولیدات فرش اصیل ایرانی و زنده نگه‌داشتن این هنر ایرانی، صادرات آن به کشورهای دیگر و گسترش فرهنگ و هنر قدیم ما دانست.
«حالا این ظرفیت که ایجاد شده، می‌تواند به بافندگان در استان کرمان و سایر استان‌ها کمک کند. زیرا در سال‌های گذشته، آن‌ها با درآمد پایین‌تری کار می‌کردند و وقتی به مجموعه ما ملحق می‌شوند و ما محصول متفاوتی را تولید می‌کنیم، می‌توانند درآمد بیشتری کسب کنند.
ما در منطقه جنوب کرمان و به‌ویژه در قلعه گنج و منوجان، حدود چهار سال پیش، فعالیت خود را آغاز کردیم. اکنون اجرتی که آنجا برای قالیبافی پرداخت می‌شد، با حضور ما تا ۵ برابر افزایش پیدا کرده. در آن زمان، فرش‌هایی تولید می‌شدند که نقشهای تکراری داشتند و قابلیت فروش در بازار را نداشتند. اما ما با نوآوری توانستیم ارزش واقعی را به آن فرش‌ها ببخشیم.
در حال حاضر، سیستم فرش به‌گونه‌ای است که اگر قرار باشد تولیدکننده باشید، باید تمام تمرکز خود را بر تولید آن محصول بگذارید. از سوی دیگر، مشاهده می‌کنیم که افرادی در زمینه فروش پیشرفت می‌کنند و در فضای اینستاگرام محصولات خود را به‌خوبی ارائه می‌دهند و مشتریان خوبی جذب می‌کنند. اما متاسفانه این افراد هیچ تمرکزی بر تولید ندارند و تمام انرژی خود را صرف بحث فروش و شرایط مختلف آن کرده‌اند.
سیستم ما به‌طور یکپارچه از مرحله صفر تولید تا فروش محصول عمل می‌کند. این موضوع در سیستم فرش دستبافت، کاری سنگین است و نیازمند صرف انرژی بسیار زیادی است تا این فرایند بتواند خروجی مطلوبی داشته باشد.
خوشبختانه، محصول ما در این سال‌ها به‌گونه‌ای بوده که گاها فرش روی دار، هنوز تمام نشده به‌فروش می‌رفته. محصولات خوب ما هرگز باقی نمی‌مانند. اما این سیستم برای ما بسیار هزینه‌بر است. یعنی از زمانی که مواد اولیه تأمین می‌شوند و به فرایند رنگرزی و بافت می‌روند، تا زمانی که بازگشت پول را داریم، حداقل یک سال زمان می‌برد.
بازگشت سرمایه طولانی است و شاید اگر از نظر اقتصادی به این موضوع نگاه کنیم، توجیه‌پذیری کمتری داشته باشد. اما از منظر اشتغال، این سیستم توانسته اشتغال بسیار خوبی ایجاد کند.»
اشتغال‌زایی فرش محمودی برای بافندگان کرمانی
وجود فرش محمودی و همکاری آن با بیش از ۱۲۰۰ بافنده، باعث بالا رفتن دستمزد بافندگان و درنتیجه انگیزه آن‌ها برای ادامه میراث خانوادگی‌شان شده.
«ما در منطقه جنوب کرمان حدود ۱۵۰ بافنده را مشغول به کار کرده‌ایم که به‌صورت ماهیانه حقوق دریافت می‌کنند. این حقوق‌ها تا مبلغ ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان نیز در ماه رسیده است، در حالی که آن افراد پیش‌تر با مبلغ یارانه زندگی می‌کردند. بافنده‌ها از زمانی که ما در آنجا حضور داشتیم، اجرت‌های قابل توجهی دریافت کرده‌اند.
همچنین، منطقه‌ای مانند راور که به عنوان قطب قالیبافی شناخته می‌شود، متأسفانه در سال‌های گذشته به دلیل عدم وجود تولیدکننده‌ای که بتواند محصول تولید کند و به‌صورت تکبافی عمل می‌کرد، با مشکلات جدی مواجه بود. اما از زمانی که ما در آنجا مشغول به کار شدیم، اجرت‌ها حدود دو برابر افزایش یافته که این امر نیز برای بافندگان دلگرمی به همراه داشته است.»
چشم‌انداز شما از فرش محمودی به چه‌صورت است؟
ما اگر به سمتی برویم که واسطه‌ها حذف شوند، آنوقت خریدار واقعی، به‌ویژه اگر این خریدار خارج از کشور باشد، ارزش بسیار بیشتری خواهد داشت. چراکه خریدار واقعی به‌صورت مستقیم محصول را از بافنده خریداری می‌کند و درآمد بافنده به گونه‌ای خواهد بود که او را ترغیب به ادامه این کار می‌کند.
در غیر این صورت، اگر تولیدکننده بخواهد محصول خود را به واسطه بفروشد و آن واسطه مجدد به تهران منتقل کند و تهران بخواهد صادرات انجام دهد، درآمد لازم برای بافنده تأمین نخواهد شد. پس بافنده به‌نوعی از سر اجبار کار می‌کند. به‌همین دلیل این روزها شاهد کاهش تعداد بافندگان هستیم.
بافنده‌ها انگیزه‌ای برای ادامه کار ندارند، چراکه با حقوق ماهیانه ۳ تا ۴ میلیون تومان نمی‌توانند به بافت فرش ادامه دهند. این امر منطقی نیست. به نظر من، اگر بافنده قرار باشد ماهی سه الی چهار میلیون تومان درآمد داشته باشد، بهتر است به دنبال کار دیگری برود.
راهکار شما برای این مسئله چیست؟
ما در سیستم خود حذف واسطه و ارتباط مستقیم بافنده با خریدار را ایجاد کرده‌ایم. اما برای بالا بردن تعداد بافنده‌ها نیاز به افزایش همزمان خریداران است.
از این‌رو مدت زیادی است که به دنبال نوآوری در زمینه استارتاپ و فضای مجازی هستیم. حتی زمانی این ایده را مطرح کردیم که: «چه نرم‌افزاری یا شبکه‌ای می‌توانیم ایجاد کنیم تا ارتباطات گسترده به‌طور راحت‌تری برقرار شود؟»
در حال حاضر، ما با مصرف‌کنندگان داخلی ارتباط مستقیم ایجاد کردیم و محصولات تولیدی خود را از طریق فروشگاه‌مان به دست آن‌ها می‌رسانیم.
اگر بشود پلتفرمی ایجاد کنیم که مشابه اسنپ، تپ‌سی یا دیجی‌کالا، این ارتباطات را به‌صورت مجازی تسهیل کند، می‌توانیم به گشایش‌های بیشتری هم دست پیدا کنیم.
به‌دنبال این گشایش، ظرفیتی سیرجان به‌شکل قابل توجهی افزایش می‌یافت. ما حداقل ۷۰ تا ۸۰ میلیارد تومان برای این کار سرمایه‌گذاری کرده‌ایم و قصد داریم تا ۱۰ هزار بافنده را پوشش دهیم.
در مجموعه‌هایی که به‌صورت خرد تولید می‌کنند، معمولاً یک انبار مواد اولیه وجود دارد و مواد اولیه از آنجا به دست بافندگان می‌رسد. حال اگر قرار باشد این فرآیند توسعه یابد، باید ظرفیت مجموعه بالا باشد؛ یعنی ظرفیت تولید مواد اولیه، خدمات شستشو، پرداخت و رفوگری نیز باید افزایش یابد.
ما همه این موارد را در مجموعه خود ایجاد کرده‌ایم و آمادگی توسعه و صادرات را داریم. به‌طور کلی، در برنامه زمان‌بندی که در مجموعه مشخص کرده‌ایم، انتظار داریم در یکی دو سال آینده به این سیستم ارتباط مستقیم بافنده با خریدار، دست پیدا کنیم.
در مجموع از نگاه شما چه چیزی رکود فرش ایرانی را نجات و بازار آن را به رشد پیشین برمی‌گرداند؟
صادرات، مهم‌ترین گزینه‌ای است که می‌تواند فرش دستبافت را نجات دهد! صادرات به کشورهایی که به‌سمت خرید فرش پاکستانی، هندی و … رفته‌اند.
زیاد می‌شنویم که می‌گویند اوضاع صادرات فرش خوب نیست؛ اما در نمایشگاه‌های خارجی که شرکت می‌کنیم، فرش محمودی را در کنار محصولات هندی و افغانستان که می‌گذاریم، مشتری به‌خوبی متوجه تفاوت فاحش آن‌ها می‌شود.
حتی اگر قیمت ما دو برابر آن محصولات باشد، ترجیح می‌دهند فرش ایرانی را خریداری کنند. این امر به ما ثابت شده است و ما ظرفیت تولید و کیفیت محصولات خوبی داریم که می‌توانند در بازارهای بین‌المللی بدرخشند.
البته بازارهای بین‌المللی به‌طور کلی بازارهای پرهزینه‌ای هستند. ما در نمایشگاه دموتکس که در دبی برگزار شد و سومین یا چهارمین سالی بود که برای فرش دستبافت برگزار می‌شد، شرکت کردیم. حضور در این نمایشگاه برای ما حداقل شش یا هفت میلیارد تومان هزینه داشت.
هزینه‌ای معادل ۶ میلیارد تومان به معنی اشتغال‌زایی برای ۲۰۰ نفر دیگر در مجموعه ماست. بنابراین، اگر بتوانیم این امر را توسعه دهیم، به نتایج بهتری خواهیم رسید.
درکل اگر امکان مدیریت تمام این کارها و برقراری ارتباط مستقیم بین مصرف‌کننده و تولیدکننده وجود داشته باشد، به نظر من ظرفیت فرش دستبافت در ایران بسیار بالا است.
درباره پیشینه کسب‌وکار خانوادگیتان کمی توضیح می‌دهید؟
ما نسل دوم خانواده فرش محمودی هستیم و از سال ۱۳۷۰ فعالیت خود را آغاز کرده‌ایم. این کسب‌وکار را پدرم از صفر راه‌اندازی کردند. در حال حاضر هم ایشان در سیستم ما مشغول به کار هستند.
ما از سال ۱۳۹۲ شرکت تعاونی را تأسیس کردیم و در قالب این شرکت به فعالیت خود ادامه دادیم.
سال ۱۳۹۴ فروشگاه کرمان را تأسیس کردیم و پس از آن، توسعه ما در زمینه فروش و افزایش تعداد بافندگان آغاز شد. مجموعه ما با ۱۰۰ بافنده فعالیت خود را شروع کرد، اما خوشبختانه تاکنون بیش از ۱۲۰۰ نفر را آموزش داده و با مجموعه ما همکاری کرده‌اند. البته تعداد این بافندگان به‌صورت فصلی ممکن است کمی کمتر یا بیشتر شود.
کسب‌وکار ما حداقل ۴۰ سال تجربه کاری در زمینه فرش دستبافت دارد و این تجربه بازار، مهم‌ترین گزینه برای یک تولیدکننده فرش دستبافت به شمار می‌آید.
درحال حاضر چند نفر نیرو دارید؟
تعاونی ما به‌صورت خانوادگی شروع به کار کرد و همچنان به همین شکل است، ولی خب تعداد اعضایی که در زیرمجموعه بودند، بالا بود.
تقریباً دو برادر تا چند سال گذشته این کار را انجام می‌دادند، ولی کار اصلی آن‌ها چیز دیگری بود و این فعالیت را در کنار آن دنبال می‌کردند. از آنجایی که لازم بود به‌شکلی جدی‌تر دنبال شود، من آن را ادامه دادم. دو برادر دیگر هم در زمینه‌های دیگری فعالیت دارند.
یکی از دلایلی که ما در چند سال گذشته توانستیم خیلی موفق باشیم، این است که همسرم در این زمینه بسیار به من کمک کرده‌اند. من برای بسیاری از طرح‌هایی که طراحی می‌کنم، از ایشان کمک می‌گیرم. ایشان علاقه بسیار زیادی به دکوراسیون داخلی دارند و در زمینه طراحی خیلی کمک می‌کنند؛ یعنی ما در سال‌های گذشته با کمک ایشان توانستیم اتفاقات خیلی خوبی را رقم بزنیم.
پدرم هم حضور دارند و به هر حال از تجربیاتشان استفاده می‌کنیم و خدا را شکر توانستیم در تولیداتمان موفق باشیم.
تولید و فروش فرش دستبافت، کسب‌وکاری سنتی به‌حساب می‌آید؛ چه شد که شما به‌عنوان نسل دوم خانواده این شغل را ادامه دادید؟
حدود شش یا هفت سال پیش، یکی از مشتریان ما از ژاپن، که تاجر فرش نبود و بیزینس او در زمینه‌ای دیگر بود، در نمایشگاه ما حضور پیدا کرد. او بیان کرد که وقتی در توکیو در حال قدم زدن بوده، فرش‌های بسیار زیبایی با اسم برند ما، پشت ویترین‌ها، دیده است.
این قاعدتاً حس بسیار مثبتی ایجاد می‌کند که محصول شما در فروشگاهی که برندهای مطرح جهانی را عرضه می‌کند، ارائه شود.
ما با تغییراتی که در تولید خود ایجاد کردیم، در اولین نمایشگاهی که در تهران برگزار کردیم، موفق شدیم تمام محصولات خود را در روز اول به فروش برسانیم. یکی از تاجران که روز اول نمایشگاه حضور داشت، اظهار کرد که کل محصول ما را یک‌جا خریداری می‌کند.
این‌گونه تجربیات انگیزه را دوچندان می‌کنند و مهم‌تر از همه چیز برای من این است که طراح تمام نقشه‌هایی که ما ایجاد کرده‌ایم و تولید کرده‌ایم، خودمان هستیم.
چطور انتخاب نقش‌ونگار و طراحی آن‌ها را انجام می‌دهید؟
ما نرم‌افزار طراحی را به مجموعه اضافه کرده‌ایم. با این نرم‌افزار با توجه به تجربیات گذشته خودم، شروع به جمع‌آوری موتیف‌های فرش‌های استان کرمان و فارس کردم.
زمانی که این موتیف‌ها را دریافت و در نرم‌افزار وارد کردیم، توانستیم تغییرات قابل توجهی ایجاد کنیم. هر تغییری که اعمال می‌شد، منجر به تولید یک محصول متفاوت می‌گردید.
اکنون در سیرجان خوشبختانه طرح‌ها و نقشه‌های ما به‌گونه‌ای هستند که به علت عدم وجود قوانین خاص برای کپی‌برداری از طرح‌ها و نقشه‌های معمولی، همه تولیدکنندگان استان کرمان از این نقشه‌ها استفاده می‌کنند.
این موضوع برای ما خوشحال کننده است، به دنبال این نیستیم که حتماً این طرح‌ها فقط برای ما باشد؛ بلکه امیدواریم دیگران نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند.
می‌توان گفت که به‌نوعی استاندارد طراحی رو تغییر دادید؟
ما آن طرح‌ها را مشخصاً برای مجموعه خودمان طراحی کردیم. در حوزه فرش دستبافت، وقتی یک طرح مورد استقبال قرار می‌گیرد و بازار آن خوب می‌شود، افراد دیگر هم به دنبال تولید همان محصول می‌روند. این موضوع باعث شد که طرح و نقشه‌های ما، از طریق بافنده یا مسیرهای دیگر، به دست تجار و تولیدکنندگان دیگر هم برسد.
در حال حاضر، اگر به فرش‌فروشان استان نگاه کنیم، می‌بینیم که عمده تولیدات آن‌ها، دقیقاً طرح و نقشه‌هایی است که ما شاید پنج سال پیش تولید می‌کردیم. یعنی آن‌ها هم به سمت این محصول متفاوت آمده‌اند. از آنجایی که طراحی یکی از ویژگی‌های بارز مجموعه ماست، ما همیشه تلاش می‌کنیم چند پله جلوتر حرکت کنیم و محصولی متفاوت‌تر به بازار عرضه نماییم.
چه سازوکاری برای این نوآوری پیوسته ایجاد کرده‌اید؟ چون همزمان که مطابق سلیقه روز بازار پیش می‌روید، نوآوری در طرح را حفظ و با کپی نیز مقابله می‌کنید.
دقیقاً همین‌طور است. ما طرح و نقشهای که امسال تولید می‌کنیم، سال آینده دیگر آن را تولید نخواهیم کرد. تلاش ما بر این است که همیشه در نوع محصول، رنگ‌آمیزی و طرح‌هایمان به‌روز باشیم؛ زیرا تکرار یک محصول باعث می‌شود که تولیدکنندگان دیگر، به هر حال، آن را با شرایط متفاوت و قیمت‌های بسیار پایین‌تر عرضه کنند.
ما نمی‌توانیم این سیستم را بپذیریم، چرا که تولیدات ما یک سیستم پرهزینه است؛ از ناظرانی که در اختیار داریم تا هزینه‌های مختلفی که در مناطق گوناگون متحمل می‌شویم. این امر باعث می‌شود که قیمت تمام‌شده محصول ما در مقایسه با کالاهای آماده‌ای که در بازار خریداری می‌شوند، بسیار بالاتر باشد؛ به‌طوری‌که گاهی قیمت تمام‌شده ما تا دو و نیم برابر فرش‌هایی است که به‌صورت آماده در بازار موجود هستند.
برای پوشش دادن این اختلاف قیمت، لازم است که ما یک محصول متفاوت را با یک شیوه فروش متفاوت ارائه دهیم.
نوآوری کار سخت و پرهزینه‌ای است، و فرش نیز از آن دست بازارهاست که کسی قدمی آنچنانی برایش برنداشته. با این حساب بازار فرش را چه اندازه مستعد نوآوری‌های بیشتر می‌بینید؟
ببینید، وقتی شما وارد بازار فرش تهران می‌شوید، اگر فقط پنج دقیقه وقت بگذارید و بنشینید، هر فروشگاهی را که ببینید، همه نارضایتی دارند و کوتاهی خودشان را گردن بازار می‌اندازند، به اینکه تحریم‌ها بوده و ما نتوانستیم این کار را انجام دهیم، تاجر قبلاً این‌قدر می‌آمده، الان دیگر نمی‌آید.
نگاه نمی‌کنند که آن پارت فرش جلوی فروشگاهشان، پنجاه سال پیش همین شکلی بوده، الان هم همین شکلی است. یعنی سعی می‌کند که آن کوتاهی خودشان را گردن عوامل بیرونی بیندازند.
یک موضوع خیلی مهم‌تر که به‌هرحال توی بحث بازار وجود دارد، این است: ببینید وقتی ما خودمان داریم هر روز این را تکرار می‌کنیم که بازار خراب است، شاید خراب باشد، قاعدتاً این شرایط را پذیرفته‌ایم.
ما وقتی بپذیریم که شرایط این است، دیگر هیچ تلاشی برای پیشرفت نمی‌کنیم. این دیگر دست خودمان است که ما چقدر می‌توانیم برای پیشرفت بیزنس خودمان کار کنیم.
عمده فرش‌فروش‌هایی که وجود دارند، این‌ها تولیدکننده نیستند. سعی می‌کنند در خریدشان به قیمت پایین بخرند، با کمترین مبلغ خریداری کنند، با شرایط اقساطی، بعد دیگر حالا در فروشگاه بنشینند تا یک مشتری بیاید و به او بفروشند.
سیستم تولیدی در کشور ما خیلی کم است. من می‌توانم بگویم که در استان کرمان، افرادی که به‌صورت خیلی خوب دارند تولید انجام می‌دهند، انگشت‌شمارند؛ خیلی کم هستند. در جاهای دیگر هم به همین صورت است.
کاشان تولیدکننده خیلی کم دارد، نایین خیلی کم دارد. ولی خب شهرهایی مثل اصفهان و مثل تبریز و این‌ها که فرششان در بازار برند است، این‌ها اکثراً تولیدکننده دارند که با امضا محصول تولید می‌کنند. یعنی اینجا می‌توانیم تفاوت کار را ببینیم.
یک فرش شش متری اصفهان الان شروع قیمتش حول‌وحوش پانصد میلیون به بالا است. تبریز هم به همین صورت. دلیل اینکه این اختلاف قیمت را دارند این است که تولیدکننده داشته‌اند، توانسته‌اند محصول خوب تولید کنند، بازاریابی فروش خوب داشته باشند و برندشان را بتوانند به آن ارزش واقعی برسانند.
